نهضت جنگل

نهضت جنگل

 تدارک نبرد در جنگل

    میرزا کوچک خان و یارانش در روز ۲۰مرداد۱۲۹۴ (۱۲ اوت ۱۹۱۵) در جنگلهای تولم، در ۲۰کیلومتری شمال غربی رشت، مستقرشدند و به تدارک نبرد پرداختند. هدفشان «اخراج نیروهای بیگانه، رفع بی عدالتی، مبارزه با خودکامگی و استبداد و برقرازی دولتی مردمی»بود.

    از همان نخستین ماههای استقرار میرزا کوچک خان و یارانش در جنگلهای گیلان، نیروهای دولتی مستقر در گیلان، برای ازمیان بردن آنها به تدارک جنگ پرداختند. در حملات و درگیریهای قوای دولتی با نیروهای جنبش جنگل در منطقه کسما، مفاخرالملک، رئیس نظمیه گیلان، در ۲۶آبان ۹۵ (۱۷نوامبر۱۹۱۶)، به دست نیروهای جنبش جنگل به قتل رسید.

   حدود یک سال بعد، در روز ۱۶آبان ۱۲۹۶(۷نوامبر۱۹۱۸)  بلشویکها به رهبری لنین در روسیه قدرت دولتی را در اختیارگرفتند و حکومت سوسیالیستی برقرارکردند.

   روز ۲۶دیماه ۱۲۹۶  ( ۱۶ژانویه ۱۹۱۸ ) تروتسکی، «کمیسر خلق برای روابط خارجی») در دولت جدید شوروی، کلیه معاهدات تحمیلی به ایران را فاقد اعتبار اعلام کرد.

رویارویی انگلیس با  جنبش جنگل

    پس از پیروزی انقلاب سوسیالیستی در روسیه  و كناررفتن يكي از دو قدرت خارجي چیره بر ایران, انگليس در ايران يكّه تاز شد و به انديشه گسترش سُلطه استعماري خود بر سراسر ايران افتاد.

    تلاش انگلیس برای نابودی جنبش جنگل و چیرگی بر گیلان در دولت سرسپرده وثوق الدوله ـ که در ۱۵مرداد۱۲۹۷ (۷اوت ۱۹۱۸)، تشکیل شده بود ـ شدت گرفت و با پایان یافتن جنگ جهانی اول در ۲۲ آبان ۱۲۹۷شمسی، بر شدت آن افزوده شد.

      وثوق الدوله در کنار یورشهای سخت و سنگین به نیروهای مستقر در جنگلهای گیلان، برای پراکندن اجزای تشکیل دهندۀ آن به توطئه چینی پرداخت و در روز ۶ اسفند۱۲۹۷ برای حاجی احمد کسمایی، از یاران و همرزمان قدیمی میرزا کوچک خان و از چهره های سرشناس جنبش جنگل و از فرماندهان منطقۀ «کسما»، از دهستانهای نزدیک صومعه سرا، «امان­نامه» فرستاد و او را به تسلیم فراخواند.

   تلاشهاي وثوق الدّوله براي ايجاد دودستگي در صفوف جنگل باعث شد مجاهدينِ كَسما و فرمانده آنها، حاج احمد كسمايي، به «امان نامه» و شرایط پیشنهادی وثوق الدوله تن بدهند و به نيروهاي دولتي بپيوندند.

روز ۶اسفند۱۲۹۷ (۲۶فوریه ۱۹۱۹) احمد کسمایی، بلافاصله بعد از دریافت تأمین نامه دست از مبارزه شست و تسلیم شد.

    پس از تسلیم حاجی احمد کسمایی و پیرامونیانش به قوای دولتی، و آشکارشدن اختلاف و دودستگی در میانۀ سران جنبش، زمینۀ مساعدی برای ازمیان بردن کل جنبش فراهم شد.   روز ۲۸ اسفند ۱۲۹۷ (۲۰مارس ۱۹۱۹) تیمورتاش (سردار معظّم خراسانی)، ۳۵ساله،  به حکمرانی گیلان منصوب شد تا کار جنبش جنگل را یکسره کند.  فردای آن روز، استاروسلسکی، فرمانده قوای قزّاق، برای سرکوبی جنبش جنگل وارد گیلان شد.

  قوای قزاق در ایران که دست پرورده روسهای تزاری بودند، پس از سقوط امپراتوری تزار و روی کار آمدن حکومت شورایی در روسیه، به زیر پرچم دولت انگلیس گردآمدند.

  قوای قزاق تحت فرماندهی ایّوب خان میرپنج، از راه رشت و ماسوله و شَفت با پشتیبانی هوایی هواپیماهای انگلیسی قوای میرزا کوچک­خان را که در جنگهای آن نواحی مستقربودند، به محاصره درآوردند و ضربات سنگینی بر آنها وارد کردند.

  در ۱۱فروردین ۱۲۹۸ (۳۱مارس ۱۹۱۹) نیروهای مهاجم انگلیسی طی اولتیماتومی از میرزا کوچک خان و یارانش خواستند که تا ۴۸ ساعت دیگر اگر تسلیم نشوند، به تمام مراکز استقرار آنها حمله خواهندکرد. با پایان یافتن زمان اولتیماتوم، حملۀ ۲۰هزار قزّاق ايراني با پشتيباني هواپيماهاي انگليسي در روز ۱۳فروردين ۱۲۹۸ (۲آوريل۱۹۱۹) به پايگاههاي مجاهدين جنگل آغاز شد.

  اين حملهها ماهها به طول انجاميد. در اين مدّت نيروهاي مستقر در جنگل, در اثر فقدان آذوقه, جنگ و گريزهاي طولاني و نداشتن تسليحات كافي, در موقعيّت بسیار دشواري قرارگرفتند و یکپارچگی نیروهای رزمندۀ مستقر در جنگلهای گیلان به هم ریخت. عده یی راه رشت را در پیش گرفتند و عده یی هم تصمیم گرفتند فومنات را که محل استقرار آنها بود، ترک کنند و به لاهیجان بروند و به نیروهای دکتر حشمت، از پایه گذاران جنبش جنگل بپیوندند. نیروی قزاق در تعقیب میرزا کوچک خان و یارانش به لاهیجان حمله کردند و آنها مجبورشدند به کوههای لنگرود و رودسر و تنکابن  بروند. 

ادامه مطلب👈👈